Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Giải ngân vốn đầu tư thấp không phải do luật

Giải ngân vốn đầu tư công giờ không cần gặp nhau

Trả lời ĐB Tạ Văn Hạ về giải ngân vốn đầu tư công, Bộ trưởng KH-ĐT cho biết, vấn đề không nằm ở luật pháp. "Vấn đề đầu tư công đến nay rất rõ ràng và đầy đủ, trên tinh thần phân cấp triệt để cho các địa phương, không còn vấn đề gì lên đến Trung ương. Chúng tôi quản lý chung cũng bằng hệ thống CNTT, không cần gặp nhau hay giấy tờ", ông Dũng khẳng định.

Theo Bộ trưởng, các nội dung bộ, ngành, địa phương đều đưa lên hệ thống, rất thông thoáng và đồng bộ.

"Thấy đúng thì Bộ tổng hợp báo cáo Thủ tướng, không phù hợp thì yêu cầu các tỉnh làm lại", Bộ trưởng nói.

Do đó, giải ngân vốn đầu tư công thấp "nằm ở tổ chức thực hiện.

Nhắc lại lời Chủ tịch QH, ông nói, tại sao cùng một thể chế mà có địa phương đã giải ngân 100% vốn, thậm chí còn vượt số được giao, ứng tiền ra trước để làm, mà có tỉnh chỉ giải ngân được 18%? Đến cuối năm nay, dự báo giải ngân không thể cao được bằng năm 2020, chỉ đạt 80-85%.

Nguyên nhân khác được Bộ trưởng nhắc đến là do các địa phương, bộ ngành thờ ơ hoặc chưa làm hết trách nhiệm, lập kế hoạch không sát, đề xuất vốn lớn nhưng thực tế không giải ngân được.

"Bộ KH&ĐT cũng có một phần trách nhiệm, như nể nang, không hết trách nhiệm, chỉ tổng hợp rồi đưa lên con số không sát thực tiễn, con số lớn nên gây áp lực cho tỷ lệ giải ngân. Do không sát thực tiễn nên dẫn đến phải điều chuyển vốn, trả lại vốn, hủy vốn, đầu tư không hiệu quả...

Chúng tôi xin nhận một phần trách nhiệm trong rà soát kế hoạch vốn mà các bộ, ngành, địa phương trình lên và xin hứa cố gắng khắc phục vấn đề này thời gian tới", ông Dũng nói.

Trả lời ĐB Ma Thị Thúy, Bộ trưởng cho biết, đại dịch chưa có tiền lệ, chưa từng gặp, tác động đến các mặt KTXH. Đối với thế giới có chính sách quyết sách rất nhanh và làm ngay. Các nước tiêm phủ vắc xin nhanh cùng với phục hồi kinh tế, các nước này phát triển kinh tế rất nhanh.

Ông Dũng dẫn thông tin từ IMF cho thấy tăng trưởng GDP của Mỹ tăng tới 27,9% trong khi chấp nhận tăng nợ công thêm 21%, đẩy tỷ lệ nợ công của nước này lên 133% GDP. Trong khi đó, Trung Quốc có mức tăng trưởng 6,1% GDP đồng thời tăng nợ công thêm 9,7%, đẩy tỷ lệ nợ công tương ứng 66,8% GDP…

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng

Về chính sách tài khoá, các nước đều tăng cho y tế và phòng chống dịch, trợ giúp xã hội, với phương thức cấp tiền mặt, hỗ trợ lương thực, tiền điện, miễn giảm thuế phí thu nhập doanh nghiệp, VAT, hỗ trợ dòng tiền cho ngành, lĩnh vực ưu tiên, đầu tư hạ tầng.

Bộ trưởng lấy ví dụ ở Mỹ đã chi 1.200 tỷ USD đầu tư cho hạ tầng, kích thích tăng trưởng cho dài hạn.

Về chính sách tiền tệ, họ duy trì lãi suất cơ bản ở mức thấp và tăng tín dụng, nới lỏng điều kiện hỗ trợ lãi suất, giữ nguyên nhóm nợ, cơ cấu lại thời hạn trả nợ, ưu đãi miễn giảm thuế và hạn chế chi trả cổ tức bằng tiền…

Bộ trưởng cho biết, quan điểm, mục tiêu, phạm vi và đối tượng của Chương trình phục hồi phát triển kinh tế, sau khi nghiên cứu ý kiến chuyên gia và tình hình thực tiễn.

Quan điểm là: quy mô đủ lớn; thời gian thực hiện phù hợp, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, cân đối lớn của nền kinh tế; hỗ trợ cả phía cung, cầu; linh hoạt, phù hợp chính sách tài khoá, tiền tệ; gắn kết với các chiến lược phát triển KTXH 10 năm... Tập trung vào các chính sách tác động ngay, kịp thời để hỗ trợ, tính đến cả những vấn đề dài hạn. Giữa các chính sách, giải pháp thì có cơ chế cụ thể để đảm bảo khả thi, hỗ trợ thì có trọng tâm, trọng điểm.

Việc thực hiện đảm bảo chủ động sản xuất kinh doanh cho DN để hoạt động mọi điều kiện trước tác động. Nếu được Quốc hội thông qua thì thực hiện 2 năm 2022-2023, nếu được thì thực hiện ngay đầu năm 2022.

Trả lời ĐB Nguyễn Ngọc Sơn, Bộ trưởng khẳng định cơ sở để xác định các mục tiêu trên đều dựa trên tình hình thực tiễn, có tính đến khả năng chúng ta kiểm soát được dịch bệnh vào quý IV và khả năng phục hồi của nền kinh tế khi chúng ta mở cửa trở lại.

Đối với ý thứ hai của ĐB Sơn, Bộ trưởng cho biết chưa tính các gói phục hồi kinh tế vào tỷ lệ bội chi đề ra. “Nếu được Quốc hội thông qua, chúng tôi tính toán điều này làm tăng thêm bội chi khoảng 1% và có thể kiểm soát được”, ông Dũng nói.

Theo Bộ trưởng, khi kinh tế phát triển và quy mô của nền kinh tế tăng lên sẽ giải quyết được rất nhiều mục tiêu: Giải quyết được việc làm, tận dụng các cơ hội, các chỉ số về nợ công và bội chi cũng sẽ giảm đi.

Về ý kiến ĐB Âu Thị Mai tỷ lệ giải ngân thấp, Bộ trưởng cho biết giải ngân đầu tư công là vấn đề được nhiều ĐBQH, cử tri quan tâm, nêu tại nhiều kỳ họp Quốc hội nhưng chưa được giải quyết triệt để.

Nguyên nhân, Bộ trưởng cho biết, do công tác chuẩn bị dự án kém, chất lượng không cao, mang tính hình thức nhiều. "GPMB là câu chuyện muôn thuở chưa giải quyết được" Bộ trưởng nêu. Công tác đấu thầu, không được bố trí vốn đối ứng chung...

Năm 2021, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, giãn cách xã hội gây thiếu nguyên vật liệu, thiếu lao động, chi phí tăng cao... Đây là năm đầu thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn. Khâu tổ chức thực hiện vẫn là khâu chính.

Về chương trình phục hồi và phát triển KTXH, Bộ trưởng cho biết chương trình này phải có quy mô đủ lớn, thời gian thực hiện phù hợp, đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô và các cân đối lớn của nền kinh tế. Đồng thời, ông nhấn mạnh phải đảm bảo hỗ trợ cho cả cung và cầu của nền kinh tế.

Bên cạnh đó, cần thực hiện linh hoạt giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ, gắn kết chặt chẽ với chiến lược phát triển KTXH 10 năm và kế hoạch phát triển KTXH 5 năm, kế hoạch đầu tư công, kế hoạch tài chính công 5 năm, kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế…

Đồng thời, Bộ trưởng cho biết chương trình cần tập trung vào những chính sách tác động ngay, kịp thời hỗ trợ đồng thời phải tính đến vấn đề dài hạn như xuất khẩu, tiêu dùng nội địa…

Chính sách và giải pháp phải gắn với cơ chế thực hiện để đảm bảo khả thi, hiệu quả, hỗ trợ phải có trọng tâm, trọng điểm, gắn với khả năng vay - trả của nền kinh tế.

Một điều kiện nữa là phải phục hồi phát triển nhanh trên cơ sở thích ứng an toàn, linh hoạt kiểm soát có hiệu quả dịch bệnh theo tinh thần Nghị quyết 128.

“Đảm bảo chủ động sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp, đảm bảo tăng trưởng 2021-2025 là 6,5-7%, chúng ta phải kiên định mục tiêu này”, ông Dũng nói và cho biết dự kiến Chính phủ sẽ trình Quốc hội về chương trình phục hồi kinh tế vào kỳ họp cuối năm. Chương trình dự kiến kéo dài trong 2 năm (2022-2023).

Dự án ODA kéo dài gây lãng phí có thể tạm dừng

Trả lời ĐB Trần Quang Minh về một số dự án ODA gây lãng phí, Bộ trưởng cho hay, ngoài thực hiện các thủ tục, luật trong nước, phải thực hiện theo quy trình thủ tục của nhà tài trợ, mất rất nhiều thời gian, đặc biệt là trong đại dịch nên các dự án giải ngân chậm.

Ngoài ra, ông giải thích lao động, việc chuyên gia phải có giấy phép lao động và giấy xác nhận tư cách chuyên gia cũng là một trong những nguyên nhân khiến dự án ODA giải ngân chậm. Bên cạnh đó còn vướng mắc trong nhập khẩu máy móc, chuyên gia lao động vào vướng cách ly, không thể di chuyển giữa địa phương này với địa phương khác. Một số dự án do chúng ta triển khai, thực hiện không tốt.

Thời gian tới, Bộ cùng với bộ ngành địa phương dự án nào tháo gỡ được sẽ tập trung giải quyết ách tắc, dự án nào thực sự không hiệu quả thì bàn với nhà tài trợ đóng lại.

ĐB Ma Thị Thúy (Tuyên Quang): Bộ trưởng đánh giá những kinh nghiệm từ các gói hỗ trợ quốc tế. Quan điểm về mục tiêu phạm vi đối tượng của chương trình phục hồi, phát triển KTXH.

ĐB Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Dương): trong các chỉ tiêu KTXH 2021 Chính phủ trình Quốc hội, chỉ tiêu tốc độ GDP 6-6,5%, CPI 4%, bội chi NSNN khoảng 4%. Khi xây dựng những chỉ tiêu này đã dự báo hết nguy cơ gia tăng nhập khẩu lạm phát chưa, nhất là những hậu quả do tác động của dịch. Trong tỷ lệ bội chi nêu trên đã bao gồm gói hỗ trợ phục hồi KT mà Chính phủ trình Quốc hội hay chưa?

ĐB Âu Thị Mai (Tuyên Quang): Theo báo cáo Chính phủ đến 31/10/2021 tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công cũng như giải ngân ODA còn đạt thấp. Nguyên nhân và giải pháp gì để thúc đẩy giải ngân?

ĐB Trần Quang Minh (Quảng Bình): Cử tri cho rằng việc sử dụng vốn đầu tư phát triển và vốn vay ODA thời gian qua một số nơi, một số dự án chưa hiệu quả, thậm chí vi phạm pháp luật. Bộ quản lý đến đâu và giải pháp thời gian tới?

Hiện nay khoảng cách chênh lệch các tỉnh, thành đang ngày càng rõ rệt, càng tỉnh khó khăn trong thu hút đầu tư so với các tỉnh có lợi thế, có cơ chế đặc thù. Bộ trưởng có chỉ đạo, định hướng, tham mưu như thế nào?

Bộ trưởng KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng phát biểu trước chất vấn, ông cho biết, ngay từ đầu nhiệm kỳ Bộ KH&ĐT đã tham mưu cho Chính phủ trình Quốc hội thông qua các kế hoạch đầu tư 5 năm giai đoạn 2021-2015, về kế hoạch phát triển KTXH, đầu tư công trung hạn, cơ cấu lại nền KT, quy hoạch lại các cấp các ngành và địa phương.

Bộ trưởng cho biết, đây là quyết sách để cụ thể hoá đường lối chính sách của Đảng, là căn cứ để các cấp, các ngành, địa phương triển khai trong giai đoạn tới.

Vì mục tiêu Chính phủ kiến tạo, Bộ cũng tham mưu Chính phủ sửa đổi ban hành nhiều đạo luật quan trọng, với tư duy tầm nhìn đổi mới, tháo gỡ vướng mắc, tăng cường phân cấp phân quyền, tạo quyền chủ động cho các cấp các ngành trong đầu tư, sản xuất kinh doanh, để huy động sử dụng hiệu quả nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển cho các địa phương, cả vùng, cả nước.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã kịp thời tham mưu ban hành nhiều chính sách chưa có tiền lệ để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp khắc phục khó khăn do đại dịch Covid-19 gây ra. Ảnh: VGP

Mặc dù vậy, Bộ trưởng cho biết, với sự đồng ý của Quốc hội, Bộ đang phối hợp với các Bộ, cơ quan Trung ương, địa phương nghiên cứu, đề xuất sửa đổi để khắc phục các khó khăn, vướng mắc này thông qua xây dựng 1 luật sửa 10 luật sẽ trình Quốc hội trong thời gian tới. Trong đó có 6 luật liên quan đến đầu tư sản xuất kinh doanh, tách GPMB ra khỏi dự án đầu tư cùng với các quy định thực hiện.

Trước tác động của dịch bệnh Covid-19, từ đầu năm Bộ đã chủ động lắng nghe ý kiến của các doanh nghiệp trong nước và quốc tế, tổ chức khảo sát phối hợp với các cơ quan tham mưu chính sách chưa từng có tiền lệ để kịp thời hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, đóng góp chung vào kết quả thực hiện kế hoạch năm 2020 và 10 tháng đầu năm 2021.

Bên cạnh các chính sách đã ban hành nhằm kịp thời hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, người lao động sau thời gian bị ảnh hưởng của Covid-19, đưa đất nước phục hồi, thích ứng và phát triển bền vững, thực hiện thành công mục tiêu phát triển KTXH 2021-2025 và kế hoạch 10 năm 2021-2030, Bộ đang nghiên cứu tham mưu Chính phủ xây dựng chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội để trình Quốc hội kỳ tới.

Bộ trưởng nhấn mạnh, đây là vấn đề phức tạp quan trọng, tác động toàn diện, đòi hỏi kết hợp của nhiều bộ ngành, phù hợp với đất nước, do vậy Bộ mong muốn nhận được nhiều ý kiến của các đại biểu để hoàn thiện, trình cấp có thẩm quyền xem xét.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, có 30 ĐBQH đăng ký chất vấn Bộ trưởng KH&ĐT.

Hương Quỳnh - Thu Hằng - Trần Thường